Współpraca z Klientem zaczyna się zwykle od przeczytania maila z opisem jego problemu (btw. nie odbieram połączeń z nieznanych numerów). Po zapoznaniu się z meritum (wymiana kilku maili) umawiam się z Klientem na spotkanie wstępne lub rozmowę on-line. Może się jednak zdarzyć, że projekt jest mały i maile wystarczą.

Jeśli projekt wymaga większych konsultacji, to pojawiam się u Klienta. Tam często jestem oprowadzany po liniach produkcyjnych, albo omawiamy projekt w biurze na projektorze.

W przypadku, gdy spotkanie nie jest możliwe, preferuję sesję on-line na TeamViewer. Możemy wtedy wspólnie popracować na tym samym pliku.

Gdy już wiem jakie są główne bolączki Klienta, pierwszą rzeczą jaką robię jest “to-do list” czyli lista zadań do wykonania.

Następnie rozkładam większe tematy na czynniki pierwsze. Wypisuję jakie makra będą mi wstępnie potrzebne, aby rozwiązać szerszy problem.

Ta część jest niezmiernie ważna przy każdym większym projekcie. Należy dobrze przemyśleć logikę działania całej aplikacji, rozpisać to sobie, rozrysować. Zastanowić się nad budową poszczególnych plików i arkuszy, a także nad powiązaniami pomiędzy nimi.

Pośpiech jest tutaj złym doradcą. Lepiej poświęcić nieco więcej czasu teraz, niż wykonać 50% projektu i stwierdzić, że poszliśmy w złym kierunku i trzeba wrócić do początku….

Nie jest to część odpowiadająca za komunikację z użytkownikiem. Chodzi tutaj o zaprojektowanie wyglądu arkuszy i szablonów, do których makra będą zrzucać przetworzone dane lub je stamtąd odczytywać.

Interfejs aplikacji – jak wskazuje nazwa – to zespół narzędzi, który odpowiada za komunikację pomiędzy użytkownikiem, a programem.

Potocznie mówi się, że jest to część frontowa lub wizualna aplikacji.

Makroaplikacja posiada kilka elementów, które tworzą jej interfejs. Zaliczamy do nich:

• Formularze użytkownika. Ich celem jest głównie pobieranie informacji od operatora programu.
• Wstążka. Tutaj mamy do dyspozycji całą gamę kontrolek. Klienci często życzą sobie jednak, aby na wstążce znajdowały się tylko przyciski (DUŻE!). Wynika to z faktu, że aplikacje często są obsługiwane przez osoby, które słabo poruszają się w Excelu. Stąd prośba, aby wstążka była maksymalnie uproszczona i przyjazna w obsłudze. Oprócz przycisków możemy jednak dodawać do menu np. listy rozwijane, galerie, pola tekstowe, przyciski opcji czy pola wyboru.
• Kontrolki osadzone w arkuszu. Są to formanty ActiveX lub formanty formularza. W mniejszych aplikacjach zastępują one formularze użytkownika, ale dają mniejsze możliwości i wyglądają gorzej.
• Różne narzędzia Excelowe. Możemy również stosować takie narzędzia jak sprawdzanie poprawności lub formatowanie warunkowe.
• Menu podręczne czyli wyskakujące okienko pop-up. Może się pojawić np. po kliknięciu w prawy klawisz myszy lub dwuklik. W praktyce zdarzają się rzadko, natomiast dawniej (gdy nie było wstążki) stanowiły podstawę interfejsu aplikacji wraz z paskami narzędzi i paskiem menu.

W końcu dotarliśmy do części kodowej, bo nasze pomysły musimy zacząć w końcu realizować.

Potocznie mówi się, że jest to zaplecze aplikacji, ponieważ użytkownik nie widzi kodu, tylko część frontową (interfejs).

Kod VBA może znajdować w następujących miejscach edytora.

• Moduły zwykłe. Nie są związane z żadnym obiektem Excela. Umieszcza się tam makra, które są przypisane do odpowiednich kontrolek na wstążce, ale też np. funkcje pomocnicze czy stałe globalne. Do jednego przycisku zwykle przypina się makro główne, które składa się z kilku mniejszych procedur.
• Moduły formularza. Tu mieści się oprogramowanie formularza i jego kontrolek.
• Moduły arkusza. Stosujemy gdy chcemy uruchomić makro automatycznie tj. w momencie zajścia określonego zdarzenia dla tego arkusza np. zmiana wartości komórki lub zmiana zaznaczenia. W przypadku kontrolek ActiveX osadzonych w arkuszu, kod musi znajdować się właśnie w module arkusza, w którym osadzona jest kontrolka.
• Moduł skoroszytu. Stosujemy gdy chcemy uruchomić makro automatycznie w momencie zajścia określonego zdarzenia dla pliku np. w momencie jego otwarcia, zamknięcia, zapisu czy próbie wydruku.
• Moduły klas. Zaawansowany temat – stosujemy wtedy gdy chcemy korzystać z własnych obiektów. Używam ich często gdy pracuję na formularzu z bardzo dużą liczbą kontrolek tego samego typu. Zamiast przypisywać kod dla każdej kontrolki z osobna, lepiej jest napisać klasę, utworzyć kolekcję i przechwycić nazwę kontrolki, która została kliknięta. Znając nazwę, możemy wprowadzić zmiany w kontrolkach, które są w jakiś sposób powiązane z tą klikniętą.

Niezwykle ważną, ale często bagatelizowaną, fazą jest testowanie aplikacji. Najpierw robię to u siebie, później wspólnie działamy u Klienta. Sprawdzamy różne hipotezy i potencjalne scenariusze wydarzeń. Przewidujemy i notujemy ewentualne rzeczy do skorygowania. Robimy typową “burzę mózgów”.

Osobiście bardzo lubię tą fazę projektu.

Gdy już wyeliminowaliśmy wszystkie niedociągnięcia i potencjalne błędy – możemy wdrożyć aplikację w życie w środowisku Klienta.

Zazwyczaj obserwujemy działanie programu przez okres 2-3 tygodni. Jeżeli po tym czasie wszystko jest ok, temat zostaje – na jakiś czas – zamknięty.

Jest to też często etap, w którym otrzymuję ostatnie raty płatności od Klienta.

Przyznam, że jest to etap, którego najbardziej nie lubię. Jest on jednak niezbędny, aby w przyszłości łatwiej i szybciej poradzić sobie w przypadku potencjalnych trudności z działaniem aplikacji.

Jak jednak wspomniałem w innej notce – Klienci nie lubią czytać instrukcji – zazwyczaj piszą do mnie maila lub dzwonią. Chcą szybko rozwiązać problem.

Jestem zwolennikiem obszernego komentowania kodu, który sam w sobie stanowi dla mnie świetną autodokumentację projektu.

Ze względu na to, że realizuję głównie aplikacje w skali makro tj. megakombajny, kombajny i ciągniki – moja relacja z Klientem jest często relacją na długie lata.

Praktycznie każda taka aplikacja wraca do mnie po pewnym czasie. Zazwyczaj trzeba w niej coś zaktualizować lub rozbudować. Takie zlecenia od stałych Klientów zawsze traktuję priorytetowo względem nowych projektów.

W swoim kodzie przewiduję różne scenariusze, ale też numeruję linie. Mogę więc szybko namierzyć potencjalnego buga. Dzięki temu, potrafię bezzwłocznie pomóc Klientowi, nawet telefonicznie!